|
|
HISTORIA WSI
ETYMOLOGIA
NAZWY
Nazwa wsi "ŚWINIARY" wywodzi się jeszcze z czasów
piastowskich. Wtedy to na terenie Polski istniały całe
osady - systemy wsi zwane wsiami służebnymi. Miały one
ściśle określone obciążenia wobec grodów lub dworów
książęcych. Mieszkańcy tych wsi spełniali określone
posługi, dostarczali księciu produkty żywnościowe,
zwierzęta hodowlane, broń. Śladów tych powinności możemy
się doszukać w nazwach wsi, gdyż wykazywały one czym
zajmowali się ich mieszkańcy. Tak było również w przypadku
Świniar – niegdyś wsi służebnej.
Świniary są doskonałym
przykładem nadawania nazwy osadom od rodzaju usług jakie
ludność świadczyła na rzecz dworu, czy to królewskiego,
czy książęcego. Mieszkańcy „naszych” Świniar jeszcze za
czasów piastowskich hodowali i dostarczali na dwór
książęcy świnie. Takie służebne pochodzenie nazw było w
średniowieczu dość popularne, zwłaszcza w okolicach
Krakowa, Sandomierza i Wiślicy – a więc na terenach,
gdzie działalność dworu była powszechna (że wspomnę
istnienie zamku w Nowym Mieście Korczynie, Stopnicy czy
też historię Wiślicy). O tym, że profesja hodowli świń
była dość powszechna najlepiej świadczy fakt, iż zgodnie
z oficjalnym wykazem urzędowych nazw miejscowości w
Polsce mamy aż 16 miejscowości o tej nazwie. Żeby jednak
nie było tak prosto Świniary składają się z kilku
części. Zgodnie z wymienionym wyżej wykazem są to: Nowe
Świniary, Świniary Kościelne i Świniary Zielenieckie. Wg
map kartograficznych mamy jeszcze takie przysiółki jak:
Gozyny, Błonie (te chyba można utożsamić ze Świniarami
Kościelnymi), Stara Wieś, Nowa Wieś i Pojezierze.
Zwyczajowo operuje się właśnie tymi ostatnimi nazwami. A
całe zamieszanie z podziałem wsi sięga aż wieku XVIII,
kiedy to Świniary miały dwóch właścicieli: Świniary
Kościelne - Franciszka Wodnickiego, a Zielenieckie
rodzinę Tarnowskich. Świniary Zielenieckie niechybnie
swą nazwę wywodzą od wsi Zielonki, stąd też chyba
poprawniejszą formą była używana na początku XX wieku
nazwa Świniary Zieloneckie. Ale dziś, zgodnie ze
wspomnianym wyżej oficjalnym wykazem nazw miejscowości
nazwa ta brzmi Świniary Zielenieckie. Niestety i jedna i
druga nazwa praktycznie zniknęła z użycia.
(Źródło
Gazeta Solecka nr 21)
KALENDARIUM |
|
XIII WIEK |
1214 -
Pierwsza wzmianka o Świniarach mówi o wsi Suinarowo.
|
1250 (ok) - Kasztelan Krakowski Prandota
zbudował w Świniarach kościół dający początek nowej
parafii i powierzył go opiece świętego Wacława.
|
XIV WIEK
1326 - Dziedzicami Świniar są bracia Warsz i
Rafał z Michowa. Kolejna wzmianka wymienia z imienia plebana
tutejszej parafii – ks. Mikołaja. Zbierający
świętopietrze (daninę na rzecz papiestwa) papiescy kolektorzy zapisali, że pleban ze
Świniar "nic nie miał i nic nie dał".
Długosz w "Liber Beneficiorum" informuje, że miejscowy pleban
miał łąkę "między strumieniem i Przekopą".
Biedną świniarską parafię wspierał biskup krakowski
Jan
Grot, który przyznał jej dziesięcinę (podatek
religijny) z Włosnowic,
Parchocina i folwarku Kruszyce (wtedy część Piestrza a
dziś wieś Trzebica).
|
1399 -
Warsz z Michowa 12 sierpnia zginą w bitwie nad Worsklą
rozegranej pomiędzy wojskami litewsko-ruskimi pod wodzą
wielkiego księcia Witolda, z udziałem rycerzy polskich i
krzyżackich, a wojskami tatarskimi, dowodzonymi przez
murzę Edygeja. Dziedzicem Świniar nabytych drogą jakichś
rodzinnych transakcji od swojej bratowej, a macochy
kanonika Dziwisza z Pacanowa Elżbiety zostaje wojewoda
wielkopolski - Pielgrzym z Węgleszyna. Jako nowy
dziedzic przystąpił od razu do ustalenia granic Świniar.
Stąd spór z biskupem krakowskim
Piotrem Wyszem
będącym wówczas właścicielem Piestrza o granicę między Świniarami a Piestrzem.
Obaj powierzyli swoją sprawę sądowi królewskiemu, jaki odbył się na Wawelu
przed obliczem Władysława Jagiełły i jego żony
Królowej Jadwigi.
Każda ze stron przywiodła przed oblicze pary monarszej po
ośmiu świadków, których zeznania miały moc wiążącą, ale
ich osoby pozostają do dziś anonimowe. Świadkować mogli
wówczas rycerze, których dobra sąsiadowały ze Świniarami i
Piestrzem, ale też wiarygodni, znający lokalne realia
mieszkańcy tych wsi, czyli kmiecie, może też świniarski
pleban. Działo się to kilka miesięcy przed śmiercią
Królowej Jadwigi . |
XV WIEK
1440 - był tu kościół drewniany a plebanem był ks.
Maciej z Błogiego. Świniary należały do Zakrzewskich herbu Jelita. Było tu wtedy
12 łanów kmiecych, zagrodnicy i karczma. Istniał też folwark
rycerski. Dzisięcine płacono plebanowi w
Szczucinie, zaś folwark rycerski płacił plebanowi w
Świniarach.
XVI WIEK
1508 -
Rejestr poborowy powiatu wiślickiego wymienia jako
właściciela wsi Pana Parchockiego. W połowie XVI
wieku dzidzicem wsi był Jan Polanowski, który zamienił
miejscowy kościół na zbór protestancki i wypędził
ówczesnego proboszcza. |

HERB JELITA
|
1579 - Świniary należały do trzech właścicieli -
Pawła Biechowskiego, Stanisława Dembińskiego i Sebastiana Sadło. Działało tu pięciu
rzemieślników.
XVII WIEK
1610 - na miejscu zboru wybudowano nowy kościół
katolicki.
1657 - na skutek najazdu wojsk siedmiogrodzkich nowy
kościół w Świniarach zostaje doszczętnie zniszczony. W II połowie
XVII wieku Świniary kupił Andrzej Mokrzonowski, chorąży ziemi
rawskiej.
1668 - pleban Stanisław Brzeszkowski zbudował kolejny
kościół i dzwonnicę, który w krótkim czasie znowu uległ
zniszczeniu. Na cmentarzu przykościelnym wystawił kamienny
postument Matki Boskiej Różańcowej.
XVIII WIEK
1728 - zawarta jest informacja, iż dziekan Liwski oraz dziedzic
Michał Zieleński
postawili kościół "na miejscu dawnego".
Ten kościół wprawdzie rozbudowywany i remontowany, ale
przetrwał do dziś. Wznieśli też
plebanię i szpital dla ubogich, które spłonęły
od uderzenia pioruna.
XIX WIEK
1803 - Świniary były własnością Franciszka Wodzickiego,
który lokował w Świniarach sumę 76529 zł dla ubogich. |
1827 - Świniary liczą 38 domów i 306 mieszkańców. 1843 -
Syn Franciszka Wodzickiego -
Stanisław staje się
właścicielem Świniar. Był on wojewodą Królestwa Polskiego
i prezesem senatu Rzeczypospolitej Krakowskiej (1815 –
1831), a jego syn oficerem Wojska Polskiego i kawalerem
orderu Virtuti Militari.
1881 - odnotowano, iż Świniary to wieś i folwark
przy drodze z Korczyna do Pacanowa. We wsi był kościół i
szkoła początkowa. Pod koniec XIX wieku parafia w
Świniarach liczyła ponad 2700 wiernych. |

STANISŁAW WODZICKI |
XX WIEK
1922 - ksiądz Paweł Wołoszyn za kwotę 8 milionów
marek wybudował plebanię, która stoi do dziś. 1930 -
założenie w Świniarach Ochotniczej Straży Pożarnej.
>>>CZYTAJ WIĘCEJ<<<
1944
II WOJNA ŚWIATOWA - 8 maja w
Świniarach miało miejsce spotkanie członków Armii
Krajowej z okolicy. Żołnierze zebrali się u byłego
organisty Jana Lecha celem omówienia sposobu działania i
zachowania, gdy przyjdzie na nasze tereny Armia
Czerwona. W spotkaniu uczestniczyli: Władysław
Sochugurski – Trzebica, Gubała – Trzebica, Skowron -
Trzebica, Gryc, Eugeniusz Bielacha – Trzebica,
Franciszek Kanysz – Trzebica, Czesław Dubiel – Trzebica,
Stanisław Zych – Trzebica, Trzech braci Babiarz –
Oblekoń. Spotkanie zostało utrwalone na pamiątkowej
fotografii zrobionej w miejscu współczesnej figurki
naprzeciw kościoła. W tle mamy starą figurkę i
nieistniejący dom Pana Franciszka Tomasika.
>>>ZOBACZ ZDJĘCIE<<<
1944-1945 II WOJNA ŚWIATOWA
- Od sierpnia 1944 do 12 stycznia 1945 roku Świniary
znajdowały się w pasie frontowym, zatem była to jedna z
kilku wsi naszej gminy szczególnie dotkliwie
poszkodowanych przez wojnę. >>>
CZYTAJ WIĘCEJ<<<
1954 - 29 września powstaje
Gromada Świniary z siedzibą w
Świniarach. Była to najmniejsza jednostka podziału
terytorialnego Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w latach
1954-1972. W skład Gromady weszły Świniary, Zielonki i
kolonia Ugory. Gromada przestała istnieć w 31 grudnia
1959r.
1995 - Świniary zostają podłączone do
sieci wodociągowej. Woda czerpana jest z ujęcia w
Piestrzcu.
1998 - w dawnym budynku szkoły
podstawowej zostaje uruchomiona placówka
Caritas.
XXI WIEK
2011 - na terenie wsi powstaje
oczyszczalnia ścieków a Świniary zostają podłączone do
sieci kanalizacyjnej powstałej w ramach przedsięwzięcia
o nazwie "Aglomeracja
Świniary".
2012 - w Świniarach z pomocą środków
unijnych zostaje oddany do użytku nowoczesny
plac zabaw dla dzieci.
2013 - wczesną wiosną Świniary wreszcie
mają pierwszy
chodnik. Nowy odcinek łączy
kościół z placem zabaw dla dzieci. |
ŚWINIARY W SŁOWNIKU GEOGRAFICZNYM KRÓLESTWA POLSKIEGO
Słownik
geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów
słowiańskich to monumentalny słownik encyklopedyczny
wydany w latach 1880–1902 w Warszawie przez Filipa
Sulimierskiego i Władysława Walewskiego; rejestrował
toponimy z obszaru Rzeczpospolitej Obojga Narodów;
wielokrotnie wznawiany, stanowi cenne źródło wiadomości
geograficznych, historycznych, gospodarczych,
demograficznych i biograficznych. Oto jak Świniary zostały
w nim opisane:

 |
|
| |